Nghề làm đèn ông sao ở Báo Đáp

Cách Thành phố Nam Định hơn 10 km, làng Báo Đáp thuộc xã Hồng Quang huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định là làng duy nhất, lâu đời ở Việt Nam làm đèn ông sao cho trẻ em mỗi độ Trung thu.

Làng Báo Đáp không chỉ được biết đến là làng yêu nghệ thuật với đông đảo những người nông dân học và chơi thành thạo các loại nhac cụ như đàn vi-ô-lông, kèn tây mà đây còn là làng nghề làm ra các sản phẩm nghệ thuật.. Từ những năm 50 – 60 của thế kỷ trước, các loại hoa giấy, hoa nilon, đèn ông sao đã có mặt tại các phiên chợ ở các tỉnh phía bắc từ nông thôn đến thị thành.

Nghề làm đèn ông sao tại địa phương này đã trở thành nghề phụ của cả làng. Vật liệu làm đèn khá đơn giản gồm: tre nứa, giấy bóng kính, và xương cây đay làm cán. Công đoạn để sản xuất một chiếc đèn ông sao hoàn toàn thủ công. Bắt đầu từ sườn khung làm bằng tre nứa cột kẽm lại với nhau, sau đó dán giấy bóng kính lên và sau cùng là công đoạn vẽ.

Từng công đoạn một, dù nhỏ đến đâu cũng đòi hỏi sự tỉ mẩn, kiên trì qua đôi bàn tay khéo léo của người dân làng Báo Đáp. Để làm ra những chiếc đèn ông sao thật đẹp thì phải ngâm tre từ rất sớm để nan có đủ độ dẻo, khi chống đèn sẽ căng tròn, không bị gãy. Đèn ông sao được chia làm 3 loại: Loại lớn có đường kính 50 cm, loại vừa 40 cm và loại nhỏ 30 cm. Do kích cỡ khác nhau nên khi chẻ nan, những người thợ phải phân loại rõ ràng.

Làng Báo Đáp có nghề nhuộm, nên người dân mua những giấy bóng kính màu trắng về rồi tự tay ngâm, nhuộm giấy thành màu xanh đỏ, vàng quen thuộc. Nan tre dùng để tạo vòng tròn quanh ngôi sao cũng được quấn tua rua giấy nhuộm màu cẩn thận. Giấy bóng màu được cắt thành những cánh sao đều tăm tắp để sẵn thành từng bó.

Người thợ chỉ cần quệt hồ dán lên bộ khung tre thật cẩn thận sao cho vừa khéo mà cánh không bị bong. Đèn sau khi dán, viền cánh xong thì dùng một thanh tre chống căng mặt đèn rồi dựng ở sân phơi cho khô, sau đó mới tháo ra bó thành từng cọc 100 chiếc mang đi bán ở khắp nơi, xuất đi khắp các tỉnh thành trong cả nước, từ miền xuôi đến miền ngược nhiều nhất là ở Hà Nội,Hải Phòng và thành phố Nam Định.

Khác hẳn với vô số các món đồ chơi trung thu ngoại nhập (chủ yếu là hàng Trung Quốc) màu mè, tràn ngập tại các cửa hàng thì đồ chơi của làng nghề Báo Đáp thực sự có sắc thái riêng, những chiếc đèn ông sao dân giã, có vẻ xoàng xĩnh này dưới ánh trăng đêm rằm trung thu, vẫn trở nên hấp dẫn đến lạ kỳ. Nó được trẻ em cả nước mong chờ để cùng nhau rước đền ông sao trong đêm trung thu, được người nước ngoài yêu thích vì chứa đựng hồn và bản sắc dân tộc Việt.

Dù chỉ nhộn nhịp, tất bật trong khoảng 2 tháng, dù phải đối mặt với sự cạnh tranh nhưng sắc đỏ đèn lồng Báo Đáp vẫn rực rỡ lung linh như minh chứng cho sức sống trường tồn của làng nghề truyền thống./.

• Giao Thủy: Khám phá “sân ga” của những đàn chim di cư
• Nam Định: Hội chợ Viềng
• Phở chửi nổi tiếng Nam Định: Bán cho các sếp là chính
• Nhà thờ Giáo xứ Phong Lộc – Nam Phong – Nam Trực – Nam Định
• Nhà thờ Chính Tòa Bùi Chu – Nam Định
• 9 màn tỏ tình được dân mạng quan tâm
• Về Nam Định ngâm thơ Tú Xương, ăn chuối ngự